دانش های زبانی ادبی

#انواع_حروف_در_زبان_فارسی

#انواع_که

۱- حرف ربط:
- مطلق (وابستگی ) که مفهوم خاصی ندارد :
آنان که رفتند . آنان که خاک را به نظر کیمیا کنند ...

- بیان علّت یا تعلیل : به معنی زیرا، چون و... :
زبان درکش ای مرد بسیار دان
که فردا قلم نیست بر بی زبان

۲- حرف اضافه: به معنی «از» و معمولاً بعد از صفت برتر می آید :
جُوی مشک، بهتر که یک توده گِل

۳- ضمیر پرسشی : به معنی چه کسی؟
که گفتت برو دست رستم ببند ؟

۴-  ضمیر مبهم : در معنی کسی یا هرکسی :
هر که آمد عمارتی نو ساخت.
خبر از دوست ندارد که ز خود بی خبر است .

#انواع_چه:

۱- صفت پرسشی: قبل از اسم یا ضمیرمی آید:
چه کسی راز مرا می داند؟
چه کتابی می خوانی ؟

۲- ضمیر پرسشی: به تنهایی و به قصد پرسش می آید و می توان آن را جمع بست:
او چه کرد آن جا که توآموختی؟

۳- ضمیر تعجبی: برای بیان تعجّب می آید و می توان آن را جمع بست :
این مُلک چه ها دید و چه کردند بدین خلق !

۴- صفت تعجبی: قبل از اسم یا ضمیر و برای بیان تعجّب می آید:
چه خیال ها گذر کرد و گذر نکرد خوابی !

۵- حرف ربط بیان علت یا تعلیل: به معنی زیرا، زیرا که ، به علت این که و … :
چه، هر یکی را از این غذای دیگر است .

۶- حرف ربط همپایگی: هرگاه دو بار درجمله به معنی « یا » بیاید :
چه بخواهی چه نخواهی او می آید .

۷- پسوند تصغیر : اگر درآخر اسم قرار گیرد و نشانه کوچکیِ کلمه قبل از خود باشد :
زاغچه، باغچه و …
#انواع_تا

۱- حرف ربط به معنی تا این که ، زیرا که، وقتی که ، که :
بیا تا قدر یک دیگر بدانیم ؛
بگذار تا بگرییم چون ابر در بهاران

۲- حرف اضافه نشان دهنده ی پایان زمان یا مکان و مسافت :
چون که تا اقصای هندوستان رسید ؛
از این جا تا مدرسه راهی نیست.

۳- صوت یا شبه جمله به معنی «هان» ، « مبادا » و معمولاً قبل از فعل منفی می آید: به روز نیک کسان گفت تا تو غم نخوری !

۴- میان وند : بین دوکلمه می آید و کلمه ای با مفهوم جدید می سازد :
دور تا دور ، سر تا پا و…
نکته : اگر حرف «از» قبل از آن بیاید، «تا» به معنی حرف اضافه است : از سر تا پا …

۵- ممیّز : به جای کلمات «شاخص» : می آید : دو تخته پتو > دو تا پتو ؛ دو فروند هواپیما > دوتا هواپیما و …

#انواع_چو_چون:

۱- حرف ربط به معنی وقتی که ، زیرا، چون که و ... :
چو باز آمدم کشور آسوده دیدم ؛
چون نیک نظر کرد، پَرِ خویش بر او دید

۲- حرف اضافه به معنی مانندِ، مثلِ، بسانِ و ... :
چون شیر به خود سپر شکن باش ؛
چو فرهادم آتش به سر می دود

۳- قید پرسشی  به معنی چگونه :
دوش چون بودی ؟

که شب چون بدی روز چون خاستی
ز پیکار دل بر چه آراستی ؟

#انواع_را:

۱-  نقش نمای مفعول :
این فصل را با من بخوان باقی فسانه است
این فصل را بسیار خواندم عاشقانه است

۲-حرف اضافه در معانی：
1- به : پدر را گفتم از انسان، یکی سر بر نمی دارد
2- برای : این نصیحت ز جهان گذران ما را بس
3- از : حکیمی را پر سیدند ...
4- مخصوصِ : منت خدای را عزّ و جلّ ...
5- قسم به : دل می رود ز دستم صاحبدلان خدا را

۳- فک اضافه : نشانه ی جدایی بین مضاف و مضافٌ الیه است :
فلک را سقف بشکافیم و طرحی نو دراندازیم > سقف فلک را بشکافیم
#انواع_ان:

۱- پسوند جمع :
گاوان و خران بار بردار
بِه زآدمیان مردم آزار

۲- پسوند صفت حالیه :
نگران با من اِستاده سحر؛
شادان همی رفت

۳- پسوند زمان :
بامدادان که خاطر بازآمدن بر رای ماندن چیره شد ...

۴- پسوند مکان : دیلمان ؛ گیلان، ریگان و ...

۵- پسوند اسم مصدر: حنابندان ؛ یخ بندان و ...

۶- پسوند نسبت : جانان ؛ بابکان ؛ قبادان و ...

۷- پسوند شباهت : کوهان

۸- پسوند صفت فاعلی : گریان ، روان ؛ جویان