جمع مکسر عربی

جمع های مکسر عربی به چهار صورت دوباره جمع بسته می شوند....

گاهی جمع های مکسر عربی را در فارسی دوباره جمع می بندند. به کار بردن این نوع جمع برای بیان مفهوم جمع درست نیست. ولی برخی از جمع های مکسر عربی در زبان فارسی مفهوم جمع بودن خود را از دست داده اند و در نتیجه دوباره با نشانه های جمع فارسی یا عربی جمع بسته می شوند. مانند ((جواهر)) که جمع ((جوهر)) است اما در فارسی به معنی مفرد به کار می رود و با ((ات)) به صورت ((جواهرات)) جمع بسته می شود.

جمع های مکسر عربی به چهار صورت دوباره جمع بسته می شوند.

1- جمع با ((ات)) مانند: احوالات (حال، جمع آن احوال، جمعِ جمع آن احوالات)، امورات (امر، جمع آن امور، جمعِ جمع آن امورات)، جواهرات (جوهر، جمع آن جواهر، جمعِ جمع آن جواهرات)، حبوبات، حقوقات، حوادثات، رسومات، سادات، شئونات، عجایبات، عوارضات، عوالمات، عیوبات، فتوحات، فروعات، فیوضات، قبوضات، قروضات، قیودات، لوازمات، مخارجات، نذورات، نواقصات، وجوهات، و ...

2- به صورت جمع مکسر، مانند: ((مشایخ)) که جمع ((مشیخه)) است و ((مشیخه)) جمع ((شیخ))و یا ((اماکن)) که جمع ((امکنه)) است و ((امکنه)) جمع ((مکان)) و ...

3- جمع با ((ان)) (نشانه ی جمع فارسی) مانند: اربابان (رب، جمع آن ارباب، جمعِ جمع آن اربابان)، ملوکان، اوباشان، اولادان، حوران، عیالان، موالیان، وجوهان و ...

گاهی به جمع ((ی)) نسبت می افزایند و آن را دوباره با ((ن)) جمع می بندند. مانند: اطرافیان (طرف، جمع آن اطراف، جمعِ جمع آن اطرافیان) افلاکیان، حوریان، دهاتیان و ...

4- جمع با ((ها)) (نشانه ی جمع فارسی) مانند: آثارها (اثر، جمع آن آثار، جمعِ جمع آن آثارها)، ابیات ها، اجزاها، احوال ها، اخلاق ها، اسباب ها، اسرارها، اسلحه ها، اشکال ها، آمال ها، اخلاط ها، ازمنه ها، اشعارها، اشعه ها، اطراف ها، اطوارها، اعضاها، اعمال ها، اعیان ها، الفاظ ها، امثال ها، امورها،  اولادها، حروف ها، حقایق ها، حقوق ها، حواس ها، دقایق ها، دیارها، سوابق ها، صنایع ها، طلبه ها، عجایب ها، عروق ها، علل ها، عمله ها، عناصرها، قصص ها، قصورها، کتب ها، کواکب ها، محاسن ها، مدارس ها، مراتب ها، معانی ها، مکارم ها، منازل ها، مناظرها، مواجب ها، مواردها، نوادرها و ...

لازم به توضیح است که جمع با ((ها)) مختص جمع های مکسر نیست و گاهی واژه هایی را که با ((ات)) جمع بسته شده اند دوباره با ((ها)) جمع می بندند، مانند: معجزات ها (معجزه، جمع آن معجزات، جمعِ جمع آن معجزات ها)، خیرات ها، عملیات ها، مالیات ها، مطبوعات ها و ...

در فارسی معیار تا جایی که می توانیم باید از جمعِ جمع پرهیز کنیم مگر در مورد برخی از واژه ها. به عنوان مثال ((حبوب)) جمع ((حب)) است ولی در فارسی کاربرد ندارد و چون نامأنوس است به همان صورت ((حبوبات)) نوشته یا گفته می شود؛ و یا ((جواهرات)) که در بالا شرح داده شد.((طلبه)) نیز از همین گونه است. ((طلبه)) جمع ((طالب)) است ولی درفارسی به معنای مفرد به کار می رود و لذا می توان آن را دوباره جمع بست و به صورت((طلبه ها))به کار برد.