جشن پنجه

چرا پیش از نوروز خانه تکانی میکنیم؟( جشن پنجه)....

نیاکان ما در عهد باستان پنج روز پایانی سال را جشن می گرفتند و به پایکوبی و خانه تکانی و پاکیزگی فردی می پرداختند.این پنج روز معروف است به پنجه یا بهریزک.
آنها اعتقاد داشتند که فروهر درگذشتگانِ هر خانواده ای در روزهای پایانی سال که همه در تدارک جشن آفرینش دوباره طبیعت هستند، به خانه باز می گردند با این امید که از نزدیک ببینند بازماندگانشان در این جشن با آرامش و شادی به سر می برند. البته آنچه که از درگذشتگان به خانه ها باز می گشت، با درکی که ما امروز از «ارواح» داریم، متفاوت بود.
فروهر یا فرَوَشی در اصل نیرو یا شاید بهتر است بگوییم وجود معنوی و جاودانه ای است در نهاد آدمی که پیش از تولد او در عالم مینویی وجود داشته و پس از درگذشت او نیز در همان عالم بالا برای همیشه باقی می ماند. وظیفه فروهرها کمک به پیشرفت های معنوی انسانهاست.
امروز هم می بینیم که بزرگترهای فامیل سعی می کنند کسانی را که با هم قهر و از هم دلگیر هستند، در همین روزها آشتی دهند و صلح و صفا را برقرار کنند، آنها نمی خواهند در حضور فروشی ها هیچ اثری از بغض و کدورت دیده شود. همچنین دلیل اینکه مادران اصرار دارند پیش از فرا رسیدن اولین روز سال نو همه کارهایشان را انجام داده باشند، باز به همین باور بر می گردد زیرا فروهر ها در آخرین روز سال کهنه و پیش از فرا رسیدن سال نو خانه را ترک می کنند و پس از آنکه شادی و پاکیزگی را در میان بازماندگانشان می بینند و از این بابت که آنها نیز با طبیعت همگام و همراه شده اند، خاطرجمع می شوند، برای آنها آرزوی سعادت و پیروزی کرده و دوباره به عالم بالا بر می گردند.
 .
برای همین باید همه کارها تا پیش از رفتن آنها تمام شود تا اعضای خانواده همگی روسفید باشند. هرچند، این روزها دیگر کسی علت این باورها را نمی داند زیرا این فرهنگ نسل به نسل از مادران و پدران به فرزندان رسیده و با تغییر در دین و آیین ها طی چند هزار سال، گرد فراموشی بر ریشه های آن نشسته است.
شاید تنها نشانه برجای مانده از این باور را بتوان در میان برخی از خانواده های زرتشتی دنبال کرد؛ آنها هنوز هم در آخرین شب سال برای بدرقه فروهرها آتش روشن می کنند، نیایش های خاص آن شب را به جا می آورند، آرزو می کنند فروهر ها از آنها خشنود و راضی باشند و بازگشتشان در سال آینده را از درگاه خداوند طلب می کنند.
.
پس از تازش تازیان جشن های ایرانی اجازه برگزاری نداشتند.
روایت هست که در یک سال ، روز واپسین پنجه دقیقا مصادف شد با چهارشنبه (در گاهشمار زرتشتی چهارشنبه یا شنبه یا یکشنبه و ... وجود ندارد و روز ها ، نام های خاصی دارند مانند سروش و بهمن و اشتاد) و چهارشنبه هم برای تازیان نحس بود.بنابراین ایرانیان به تازیان گفتند که ما این چهارشنبه را جشن میگیریم تا نحسی آن برطرف شود و آن چهارشنبه پایانی سال بود. این نظریه در اصل یک ترفند بود تا ایرانیان بتوانند جشن پنجه را برگزار کنند.
پس از آن سال و در صد ها سال بعد همه ایرانیان به جز زرتشتیان چهارشنبه پایانی سال را جشن میگرفتند تا به امروز که به شکل چهارشنبه سوری امروزی درآمده.
جشن چهارشنبه سوری شاید منشا گرفته از پنجه باشد ولی تفاوت های بسیاری دارند و از یکدیگر متمایز هستند.